فیلم دختر مقدس

دختر مقدس
لوکرسیا مارتل

جز با «مهیب»، نمی‌توان با چیزِ دیگری دختر مقدس، این دومین ساخته‌ی فیلمساز آرژانتینی خانم لوکرسیا مارتل، را توصیف کرد. قصه­ ی دختری نوجوان در آستانه‌ی بلوغ و کشف جنسیت و همزمان با آن درگیریِ ذهنی‌اش با مفهوم­ هایی مذهبی چون معجزه، احضار و ماموریتِ مذهبی تحت تاثیر کلاس و فضای پیرامونش.

فیلم به لحاظ مضمونی روی لبه‌ی تیغ راه می­رود ولی به گونه ­ای دلپذیر چون هر اثر هنری اصیلی از سقوط به ورطه‌ی ایدئولوژیک رهایی می­ یابد؛ چیزی که ممکن نمی شد مگر به مدد الگوی روایی و سبکی بسیار پیچیده­ ای که مارتل برای فیلمش طراحی است.

طفره رفتن از الگوی روایی کلاسیک در کنار بنا نهادن فیلم بر مجموعه­ ای پیچیده از میزانسن‌های بدیع با نماهایی کج و معوج، کلوز آپ­ هایی نامتقارن از زوایایی غریب، استفاده از یک باند صوتی بسیار غنی که در ساختن فضای خارج از قاب نقش بسیار موثری دارد، حاشیه‌روی‌های فراوان از مایه­­ ی اصلی پیرنگ (بعضاً با بازیگوشی هایی مثل دختر خدمتکاری که با حشره ­کشی در دست، گاه و بیگاه سر می­رسد) همه و همه مجموعه­ ی حسی پیچیده­ ای را می­ سازند که همچنین با پیچیدگی و سردرگمی حسیِ املیا دختر قهرمان فیلم و حتی دو شخصیت مهم دیگر داستان هم­نشینی دلچسبی پیدا می‌کند. عناصری که به تدریج کنار هم­ قرار می­گیرند تا ما را به آن پایان بهت­ انگیز هدایت کنند. به راستی در انتهای فیلم به کجا رسیده ­ایم؟

در طول یک سال و نیم گذشته چند باری این فیلم را دیده­ ام؛ امیدوارم بودم این بار پس از تماشایش بتوانم یادداشتی بنویسم در معرفی­ اش. ولی چیزی در این فیلم هست که به چالش ­ات می­گیرد، درست در همان لحظه که حس می‌کنی فیلم را به چنگ آورده­ ای، فیلم از تو می­گریزد؛ یک جور حس خلأ که بیشتر ماحصل آشنایی‌زدایی از مضمونی است که می­توانست به سادگی به اثری شعاری و کلیشه­ ای بدل شود. دختر مقدس فیلم دشواری است نه به خاطر داستانش (که از قضا شاید اصلاً پیچیده نیست) که به خاطر فرم پیچیده و بی‌مانندش.